بررسی منصرف و غیر منصرف از دیدگاه شریف جرجانی و رضی استر‏آبادی

شرح میر سید شریف جرجانی بر کافیة ابن حاجب معتبر‏ترین شرح فارسی این کتاب است. جرجانی با اسلوبی فصیح و روان و زبانی استوار و منطقی، اصول علم نحو را بیان کرده است. بحث منصرف و غیر منصرف از مباحث مفصل و پیچیدة نحو است و جرجانی ابعاد مختلف این بحث را توضیح داده و آراء نحویان را آورده است. او در سبک و محتوا از رضی استرآبادی بسیار تأثیر پذیرفته است، و از آنجا که از ذهن منطقی و داشته­های علمی کافی در علوم عربی بهره­مند بوده و استقلال رأی داشته و در استفاده از استدلال‏های تمثیلی توانا بوده است، این تأثیر پذیری جنبة ایجابی داشته و بر ارزش علمی و فنی شرح او افزوده است. در این مقاله ضمن بیان آراء جرجانی در بحث منصرف و غیر منصرف، به مقایسة آن با نظرات رضی پرداخته و تصویر روشنی از دیدگاه­های هر دو شارح ارائه شده است تا با بررسی تطبیقی این دو شرح فارسی و عربی، علاقه­مندان فارسی زبان، با آراء این دو عالم ایرانی در این مبحث و ابعاد مختلف آن آشنا شوند. همچنین جهت قابل فهم کردن مطالب برای عموم مخاطبان متن عربی شرح رضی ترجمه و متن فارسی شرح جرجانی در اغلب موارد نقل به معنا شده است.